Page 153 - دستاوردهای علمی جهان ایران‌شناسی- شماره2
P. 153
جوامع معانی کتاب الصاغانی فی التسطیح التام :كتابی است درباره تسطیح به روش ابوحامد
صاغانی؛
کتاب الدرر فی سطح الاکر؛
رساله فی تصویر الکواکب و البلدان؛
مقاله فی التطریق باستعمال فنون الاسطرلاب؛
مقاله فی صنعه الاسطرلاب؛
کتاب فی راشیکات الهند :کتاب مختصری است به زبان عربی که موضوع آن بحث درباره
نسبت و تناسب است؛
استحراج الاوتار فی الدائره بخواص الخط المنحنی الواقع فیها :بیرونی این کتاب را ظاهراً
در سال 418هجری نوشته است؛
جمع الطرق السائره فی معرفه اوتار الدائره :این کتاب درباره اندازه‌گیری طول وترهای
دایره است .سوتر آن را به زبان آلمانی ترجمه کرده است؛
مقاله فی النسب التی بین الفلزات و الجواهر فی الحجم :این مقاله به بررسی کاربرد
ریاضیات در محاسبه وزن مخصوص اجسام م یپردازد؛
افراد المقال فی امر الضلال (سایه‌ها) :چنانکه از عنوان ایـن رسـاله بـرمی‌آید رساله‌ای
است جامع درباره همه مطالبی که بیرونی در مورد سایه‌ها م یدانسته اسـت .در این کتاب بیرونی
میان مباحث ریاضی و فلسفه تمایز گذاشته است و می‌توان گفت متن مستقلی درباره مثلثات است.
بیرونی در این کتاب کاربردهای گوناگون ظل (سینوس) را از نظر نجومی بررسی کرده و به تعریف
توابع ظل ،ظل مستوی (کتانژانت) و ظل معکوس (تانژانت) پرداخته است؛
الجماهر فی معرفه الجواهر :کتاب ،گذشته از بیان خواص فیزیکی مواد گوناگون ،بحث‌های
گسترده‌ای را درباره ریش ه اصلاحات این فن در زبان‌ها و لهجه‌های مختلف ،و نیز شواهد فراوانی
را از شعر عربی ،شامل شده است؛
كتاب آثار الباقیه :بیرونی کتاب آثار الباقیه را در حدو د سال 391هجری نوشته است و
البته ،بعدها تغییراتی در آن داده است .این کتاب از بهترین مأخذ گاهشماری و تقوی مشناسی ملل
قدیم است .وی در این کتاب از دانش گاهشناسی سخن گفته است .بیرونی در این اثر ،در پی
151
