Page 155 - دستاوردهای علمی جهان ایران‌شناسی- شماره2
P. 155
«تحقیق ماللهند» اثر فاخر ابوریحان بیرونی
ابوریحان بیرونی که به عنوان «بیرونی در هندوستان» معروف شده؛ مؤلف کتاب ارزشمند
«تحقیق ماللهند» است که در واقع بزرگترین کتاب تاریخ هند محسوب می‌شود .این کتاب درباره
مذهب ،فلسفه ،ادبیات ،زمان‌شناسی ،نجوم ،قوانین تجارت،قانون و ستاره‌شناسی بحث می‌کند.
(سلیمی.)121 :1372 ،
ابوریحان بیرونی ریاضیدان شهیر قرن چهارم و پنجم هجری است .وی در سفرهای جنگی
سلطان محمود غزنوی به هند همراه او بود و به مدت 40سال در این سرزمین زیست .حاصل این
سفرها آشنایی عمیق ابوریحان بیرونی با زبان سانسکریت و عقاید هندوان بود که در نهایت منجر
به تالیف کتاب «تحقیق ماللهند» شد .این کتاب در سال 1887میلادی به اهتمام پروفسور ساخائوو
با هزینه دولت هندوستان در لندن به چاپ رسید( .حکیمیان .)44 :1352 ،علاقه و اهتمام بیرونی بیشتر
متوجه علوم نجوم و هیئت بوده ولی او چون در مرزهای هندوستان م یزیسته کوشش مضاعفی هم
به کار برده تا زبان هندی را به خوبی بیاموزد و هند را به مل تهایی که در آغاز قرن 11میلادی به
عربی سخن م یگفتند ،بشناساند .در سال 1943رائینو 1این مطلب را خاطرنشان ساخته که در کتاب
بسیار نفیس «الهند» که بیرونی آنرا به تاریخ تمام زمین ههای فکری هندی اختصاص داده ،تمام فرضیه
داروین را در موضوع قانون ب هگزینی طبیعت یا انتخاب اصلح م یتوان یافت .به احتمال قوی ،داروین
کتاب بیرونی را نم یشناخته و حتی از وجود آن هم ب یاطلاع بوده .اطلاعاتی که م یتوان در کتاب
الهند بیرونی یافت و شباهتی که بین آنها و نظریه «ب هگزینی طبیعی و یا مصنوعی» داروین وجود
دارد ،به همان اندازه جالب است که م یتوان از خلال آثار بیرونی که در مرز جهان هند نوشته شده ،به
مطلبی رسید که نمودار یک اتحاد پیشرفته و یا یک پیوستگی حقیقی بین دو جهان فرهنگی یونان و
هند میباشد .در واقع ما در کتاب بیرونی نظریاتی را م ییابیم که با نظریات داروین ،شباهت کلی دارد.
در این مورد فصلی از کتاب «الهند»؛ فصل 47که عنوان آن «در بیابان با سدیو و جن گهای بهارات»
است ،جالب است .بدین ترتیب اگر نگوئیم کتاب الهند بیرونی از لحاظ تاریخی با تئوری داروین
ب یتناسب است؛ لااقل م یتوانیم بگوییم که برای اثبات این مطلب که در کتاب بیرونی م یتوان
پی شگفت های از نظریه داروین یافت؛ دلیل کافی در دست نیست .م یتوان به اختصار چنین نتیجه
1. Rainow
153
