Page 149 - دستاوردهای علمی جهان ایران‌شناسی- شماره2
P. 149
دانشمندان تاریخ علم بر شمرد‌هاند؛ «عالمی برای تمام ادوار» (Wilcsynski, 1959, p. 45; Sarton, 1948, vol.
.)1, p. 707; Encyclopaedia of Islam; The Arabic Science, 1996, vol. 2, pp. 614 - 642
بیرونی سفرهای زیادی کرد و نتایج مشاهداتش را ثبت و در آثارش به کار گرفت .از اتفاقات
مشهور زندگی وی مناظره و مباحثة مکتوب میان او و ابوعلی سینای مشهور است .شرح زندگی
و دستاوردهای علمی وی موضوع تحقیقات فراوان جدیدی در یکصد سال گذشته بوده است.
(see: Scheppler, Bill, Al- biruni: MasterAstronomer and Muslim Scholar of the Eleventh
)Century, 2006, New York, Rosen Publishing
از مجموع محتوای 165کتاب و رسالة متعلق یا منسوب به بیرونی حدود شصت درصد آنها
مربوط به مطالب نجومی است .او دانش ستاره‌شناسی هندی و بویژه نجوم بطلمیوسی را مبنا
گرفت .اما محاسبات دقیق و جدیدی را نیز دربارة خورشید ،ماه و ستارگان ارایه کرد Ency�( .
;clopeadia of Iranika, http://www.iranicaonline.org/articles/biruni-abu-rayhan-iiiتاریخ بازدید:
بهمن .)1396بـیرونی یـک ی از علمای قرون وسطا بود که با پژوهش‌های ستاره‌شناسی و تحقیق
در آن علاقه‌مندی کـاملی داشـت و دانش او از منابع یونان قدیم و هند سرچشمه گرفته و هم بر
معلوما ت منجمان اسلام ی پیش از او اتکا داشت کـه لبـاب آن را در القانون المسعودی فراهم
آورده است .ابوریحان بیرونی در دوم رجب سال 440هجری در سن 78سالگی در غزنه بدرود
حیات گفت و در همان جا به خاك سپرده شد (كازرونی.)80 :1382 ،
استادان :ابونصر منصور بن علی عراق از خاندان شاهیه خوارزم (آل عراق) و از ریاضی‌دانان
و منجمان بزرگ ایرانی از استادان بیرونی بوده است .همچنین استاد دیگر ابوریحان در رشته
حكمت و علوم عقلی عبدالصمد حكیم نام داشته است .بیرونی با دانشمندان دیگری مانند ابوعلی
سینا مكاتبه علمی داشته است (گیاهی یزدی.)39-38 :1388 ،
آثار:
ابوریحان بیرونی حدود 180تالیف ،ترجمه،پی شنویس و آثار نیمه تمام در حوز‌ههای گوناگون
دارد كه از این میان 115عنوان آن درباره ریاضیات و نجوم است كه از مجموع آثارش حدود 28عنوان
آن در دسترس م یباشد و از همین رو آثار بیرونی به لحاظ جایگاه و دانش او در نجوم و ریاضیات در
خور توجه است كه در ادامه به ذكر برخی از تالیفات وی در حوزه نجوم و ریاضیات م یپردازیم:
147
