Page 147 - دستاوردهای علمی جهان ایران‌شناسی- شماره2
P. 147
ابوریحانمحمدبناحمدبیرونی
دانشمندقرنچهارموپنجمهجری
تاریخ تولد362 :هجری/
973م /وفات 440:هجری/
1048م (شهر غزنه) /محل تولد:
حومه شهر كاث /شهرت :منجم،
ریاضی‌دان ،جغرافی‌دان ،فیلسوف
و سیاح بزرگ ایرانی ،تاری خنگار،
طبیعی‌دان ،داروشناس و...
زندگی و شرح حال مختصر :ابوریحان بیرونی در سوم ذیحجه سال 362هجری در یك
خانواده گمنام خوارزمی تبار در حومه شهر کاث پایتخت کهن خوارزم كه امروزه بیرونی خوانده
می‌شود و در جمهوری ازبكستان واقع است به دنیا آمد .نسبت «بیرونی» او به همین سبب است.
نام پدر ابوریحان ،محمد بود .ابوریحان 25سال نخست عمر خود را در وطن خود بود و در این
زمان علوم فقه ،كلام ،صرف و نحو ،جغرافیا ،ریاضیات ،ستاره‌شناسی،گاهشماری ،زبان‌شناسی و
پزشكی را آموخت و سپس به حكام محلی خوارزم ،معروف به آل عراق كه در «كاث» فرمانروا
بودند،پیوست .وی از بزرگ‌ترین دانشمندان ایران و از نام‌آوران علم و دانش در سراسر جهان به
شمار م یرود .نخستین حامی او ابونصر منصور بن علی بن عراق ،دانشمند و ریاضی‌دان برجستة
ایرانی بود .وی بعدها رسالات ریاضی خویش را به نام ابوریحان و برای او نوشت (قربانی ،بی‌تا.)3 :
ابوریحان از همان آغاز جوانی به تحقیق و تألیف می‌پرداخت و خود نوشته است كه در هجده
سالگی رصد كرده است .رصد سال 380هجری .990 /م که هرچند از دقت زیادی برخوردار
به نظر نمی‌رسد ،اولین رصد و فعالیت علمی بیرونی است .وی در نتیجة کشمكش قدرت میان
145
