Page 66 - دستاوردهای علمی جهان ایران‌شناسی - شماره 3
P. 66
و مذاهب پارسی ،از طریق جاد‌ه ابریشم وارد چین شده است .زبان فارسی ،همراه با چند گویش
مربوط به دوره‌های باستانی و میانی ایرانی ،در کتاب‌های مقدس آیین مانی ،که درمنطق هی دون
خوانگ و تورفان در اواخر قرن 19و اوایل قرن 20توسط تیم‌های باستان‌شناسی آلمان ،فرانسه،
انگلستان ،و روسیه کشف شد‌هاند ،در چین به ثبت رسیده‌اند .زبا نهایی همچون زبان پهلوی رایج
در غرب ایران در دوران باستان میانی ،زبان پارتی(زبان اشکانی) رایج در ناحی ه سواحل جنوب
شرقی دریای خزر در شمال ایران ،زبان ختنی ،سغدی ،و زبان تومشوق ( )Tumshugeseشاخه
فرعی از زبان‌های شرقی ایران ،زبا نهای رایج در مسیر جاد‌ه ابریشم بوده‌اند .هرکدام از این اسناد
و مدارک موضوع مستقلی برای پژوهش پیرامون روابط فرهنگی و تاریخی ایران و چین هستند
که نیازمند بررسی علمی و تحقیق می‌باشند .این روابط در دوران سلسله‌های مختلف امپراتوری
در چین ،به ویژه عصر سلسل هها‌ی تانگ و یوان ،به اوج خود رسید که به دوران طلایی روابط دو
کشور شهرت دارد .بنابراین ،می‌توان ادعا نمود که این پیشین ه گسترده روابط همه جانبه میان ایران
و چین ،بدون داشتن شناخت عمیق از یکدیگر امکان‌پذیر نبوده است.
در واقع ،پیشین ه ایرا نشناسی در چین به معنای عام آن ،به آغاز روابط و مبادلات تجاری ،سیاسی
و فرهنگی میان دو کشور در دوران اشکانیان برم یگردد .این واقعیت را م یتوان در اسناد و مدارک
و کتا بهای تاریخی چینی باقی مانده از آن دوران به وضوح مشاهده کرد .اطلاعات دقیقی که در
گزارش سفرا و نمایندگان سیاسی اعزامی از چین به ایران باستان ،پیرامون ویژگ یهای فرهنگی،
سیاسی ،اجتماعی و جغرافیایی سرزمین ایران دیده م یشود ،در واقع نخستین تلا شهای چین یها برای
شناسایی و کسب اطلاعات از سرزمین و مردمان ایران زمین به شمار م یآیند .گزارش دو بار سفر
جانگ چیان ،1نخستین فرستاد‌ه امپراتور چین و همراهان به سرزمی نهای غربی از جمله ایران که در
سا لهای 119و 139پیش از میلاد صورت گرفت ،قدیم یترین اطلاعات از ایران باستان است که در
اختیار دربار چین قرار گرفت ،و بر مبنای همین گزارش بود که امپراتور وقت تصمیم گرفت روابط
سیاسی و مبادلات تجاری خود را با سرزمین ایران گسترش دهد .این گزارش و سایر گزار شهای
تهیه شده در خصوص مردم ،جغرافیا ،فرهنگ ،هنر و تمدن فارس توسط سفرا و نمایندگان اعزامی
از چین در روزگاران گذشته که به درستی در کتاب «تاریخ روابط چین و خارج» توسط جانگ
1. Zhang Qian.
64
