Page 179 - دستاوردهای علمی جهان ایران‌شناسی - شماره 3

‫‪۱۱‬؛ ابن حجر عسقلانی‪ ،‬ج ‪ ،۳‬ص ‪۲۳۲‬ـ‪ .)۲۳۳‬بعدها به دستور ميرانشاه‪ ،‬پسر تيمور گوركان‪ ،‬بقايای‬
‫جسد رشيدالدين را از مقبره اش بيرون كشيدند و در گورستان يهوديان به خاك سپردند (دولتشاه‬
‫سمرقندی‪ ،‬ص‪۳۳۰‬؛ كلاويخو[‪ ، ]۱‬ص‪ .)۱۷۱‬رشيدالدين چهارده فرزند پسر و چهار فرزند دختر‬
‫داشت‪ .‬بيشتر پسران وی حاكمان مناطق مختلفی چون عراق‪ ،‬كرمان‪ ،‬انطاكيه و گرجستان در حكومت‬
‫ايلخانی بودند‪ .‬از جمله پسران وی‪ ،‬غياث الدين محمد‪ ،‬در دوره سلطان ابوسعيد به وزارت رسيد‪ .‬پسر‬
‫ديگرش‪ ،‬پيرسلطان‪ ،‬حاكم گرجستان بود كه در جريان حمله غازان به شام‪ ،‬رشيدالدين به وی نامه‬
‫نوشت و او را برای شركت در جنگ همراه كرد (← رشيدالدين فضل ال ّل همدانی‪۱۳۵۸ ،‬ش‪ ،‬ص ‪،۱۵‬‬
‫‪۲۴۰ ،۲۱۶ ،۳۲ ،۱۷‬ـ‪۲۴۱‬؛ معين الدين نطنزی‪ ،‬ص ‪ .)۱۵۶‬رشيدالدين در نامه ای كه به حكيم‬
‫صدرالدين محمد ُتركه نوشته‪ ،‬شرح اموال و داراييهايش را ذكر كرده است‪ .‬او اين اموال را از راه‬
‫خريد املاك‪ ،‬احيای زمينهای باير‪ ،‬هدايای سلاطين و دريافت پاداش و جز آن به دست آورده بود‬

‫(رشيدالدين فضل ال ّل همدانی‪۱۳۵۸ ،‬ش‪ ،‬ص ‪۱۵۰‬ـ‪۱۶۱ ،۱۵۱‬ـ‪۲۰۱ ،۱۶۲‬ـ‪.)۲۱۷‬‬
‫رشيدالدين در دوره غازان‪ ،‬اولجايتو و ابوسعيد به سبب داشتن مناصب مهم و دست داشتن در‬
‫اصلاحات اين دوران‪ ،‬به خصوص در دوره غازان‪ ،‬از شخصيتهای تأثيرگذار به شمار می آيد‪.‬‬
‫آبادانی ممالك ايلخانی‪ ،‬ترتيب چاپارها‪ ،‬رعايت احوال رعايا‪ ،‬ساختن عمارات خيريه همچون‬
‫دارالشفا و تأسيس ربع رشيدی و موقوفه های آن كه عوايدش برای نگهداری مدرسه‪ ،‬بيمارستان‬
‫و دارالايتام استفاده می شد‪ ،‬از اقدامات رشيدالدين بود (← همو‪۱۳۵۶ ،‬ش‪ ،‬ص ‪۳۵‬؛ و ّصاف‬
‫الحضره‪ ،‬ص ‪۳۴۷‬؛ دولتشاه سمرقندی‪ ،‬ص ‪ .)۲۱۷‬به نوشته بَناكتی (ص ‪ ،)۲۶‬او تقويم خانی را كه‬
‫مبنای آن سال شمسی بود‪ ،‬وضع كرد‪ .‬اصلاحات مالياتی ازجمله سياستهای رشيدالدين برای بهبود‬
‫وضع اقتصادی رعايا بود‪ .‬و ّصاف الحضره (ص ‪ )۴۳۵‬از وضع قانون ماليات جديدی به دست وی‬
‫در ‪ ،۶۹۲‬برای رفاه حال مردم خبر داده است‪ .‬او معافيتهای مالياتی جديدی ايجاد كرد و در نامه‬
‫ای به فرزندش‪ ،‬امير شهاب الدين (حاكم اهواز و شوشتر)‪ ،‬به او گوشزد كرد تا آنها را اعمال كند‬
‫(← رشيدالدين فضل ال ّل همدانی‪۱۳۵۸ ،‬ش‪ ،‬ص ‪۱۱۳‬ـ‪ .)۱۱۴‬رشيدالدين به اهل علم توجه نشان‬
‫می داد و خود را خادم علمای زمان می دانست‪ .‬او مقرری‪ ،‬هديه و معافيت از ماليات را برای آنان‬
‫ترتيب داده بود (← همان‪ ،‬ص ‪ .)۷۳ ،۳۸ ،۳۶ ،۲۷‬علامه حلّی‪ ،‬شيخ صفی الدين اردبيلی و قطب‬
‫الدين شيرازی معاصر وی بودند (خواندمير‪ ،‬ج ‪ ،۳‬ص ‪ .)۱۹۷‬رشيدالدين به سبب داشتن مقام‬

‫‪177‬‬