Page 146 - دستاوردهای علمی جهان ایران‌شناسی - شماره 3

‫حدس م ‌یزنیم که محی‌الدین به احتمال زیاد یک واعظ گروه مذهبی کبروی بود که از خوارزم یا‬
‫بخارا وارد سین جیانگ چین شد و سپس در داخل سرزمین چین به تبلیغ دین اسلام پرداخت‪.‬‬
‫طبق مدارک تاریخی به زبان روسی؛ افکار کبروی از زمانی که سیف‌الدین بهارجی‌(وفات ‪)‌1‌ 261‬‬
‫شاگرد نجم‌الدین کبری در ناحیه سوقتری نزدیک بخارا مکتب هانیک را تاسیس کرد‪ ،‬تا اواخر‬

‫قرن ‪ ،18‬از غرب به شرق تا مرز غرب چین پخش شد‪.‬‬
‫مکتب کبرویه در مناطق گان سو نینگ شیا و چین ‌گ‌های چین از لحاظ تعلیمات مذهبی باید‬
‫اصول اصلی تعلیمات مذهبی گروه مذهبی کبروی قبل از بنیادگذار مکتب کبرویه را حفظ کند و‬
‫در تعلیمات مذهبی تغییر ایجاد ننماید‪ .‬چون محی‌الدین بنیادگذار آن مکتب‪ ،‬هر چند کمی زبان‬
‫چینی بلد بود‪ ،‬ولی با خط چینی آشنائی نداشت لذا زبان ملت دونگ شیانگ را نمی‌فهمید‪ .‬در این‬
‫صورت او به ناچار دین اسلام را به زبان عربی تبلیغ کرد‪ .‬لذا گذشته از آخوند و دانشجویان‪ ،‬سایر‬
‫مسلمانان تعلیمات مذهبی تبلیغی او را نمی‌فهمیدند‪ .‬از این جهت مکتب کبرویه در ابتدا‪ ،‬کند پیش‬
‫می‌رفت‪ .‬ویژگی‌های و اصول تعلیمات مذهبی گروه مذهبی کبروی چیست؟ مکتب کبرویه به‬
‫عنوان یکی از ‪ 3‬مکتب بزرگ آسیای میانه‌(دو مکتب دیگر مکتب یاسیریه و مکتب نقشبندیه)‪،‬‬
‫«تئوری هوشیاری» هریس ابن اسد محسیبی‌(‪ )857 – 781‬و ابوالقاسم جند ابن محمد‌( ؟ ‪)910 -‬‬
‫را رعایت کرده و معتقد است سخن صوفی تنها در صورتیکه در حال بیداری و هوشیاری باشد‪،‬‬

‫نشانگر افکار واقعی او است‪.‬‬
‫از این رو‪ ،‬این مکتب در راه آشنائی با خدا طرفدار «خود اندیشیدن»‪« ،‬خود را مقید ساختن» و‬
‫پاکیزگی باطنی است و نظر دارد که دانش بالاتر از عقل بوده و ریاضت‌کشیدن مه ‌متر از قول دادن‬
‫است‪ .‬همچنین این مکتب مشتاق حالت مدهوشی بوده و در ابتدا برخلاف سیستم شهر ملایم صوفیه‬
‫آسیای میانه‌‌(سیستم بخارا)‪ ،‬از روش سماع و خواندن ذکر با صدای بلند استفاده کرده که تا انداز‌های‬
‫با سیستم صحرانشینی صوفیه آسیای میانه ‌(سیستم ترکستا ‌‌ن) شباهت دارد‪ .‬سپس عد‌های ذکر را با‬
‫صدای پائین یا بطور آرام و ب ‌یصدا خواندند‪ ،‬عده دیگری ذکر را همزمان با صدای بلند و صدای پائین‬
‫م ‌یخواندند‪ .‬ولی گروه مذهبی کبروی به عنوان یکی از گرو‌‌ههای مذهبی سیستم خوارزم‪ ،‬به طور‬
‫واضح با تصوف شیعه ارتباط نزدیک داشته است؛‌‌(به ویژه برخی از شعب ‌‌ههای فرعی آ ‌ن)‪ .‬دو مکتب‬

‫مستقل شیعه یعنی ذهبیه و نور دهاتیه در قرن ‪ 15‬از سیستم گروه مذهبی کبروی جدا شده بودند‪.‬‬

‫‪144‬‬