Page 33 - دستاوردهای علمی جهان ایران‌شناسی- شماره2
P. 33
بوشهر مستقر بود .همچنی ن چند كارخان ة كشتی‌سازی نیز در این شهر احداث گردید1.
مو ّرخا ن و س ّیاحا ن انگلیس ی ك ه چندی ن سا ل بعد ب ه بوشهر سفر كردند ،از چندی ن كشت ی نیم ه ساخته
در ای ن شهر گزار ش نمودند ،ك ه محصولا ت كارخانجا ت كشت یساز ی نادرشاه در ای ن شهر بندر ی بود2.
با مرگ نادرشاه افشار در سا ل 1747م 1160 /ه .ق سپاه عظی م دریایی او بین حاك م بوشهر و
بندر عباس تقسی م شد .شیخ ناصرخا ن آل مذكور كه در دورا ن نادر یك ی از دریاسالارا ن و ی بود،
پس از مر گ شاه كشتی‌ها و ناوگان مستقر در بوشهر را متصر ف شده ،حكوم ت مقتدرانه‌ای كه صد
سال ب ه طول انجامید در بوشهر تدار ك دید.3
در دوران حاكمیت او و فرزندش شیخ نصرخان ،بوشهر رو به عمران و آبادی گذاشت و روابط
تجار ی گسترد‌های با هلند یها و انگلیسی‌ها برقرار گردید4.
با ظهور كری م خا ن زند ( 1757 /1779م 1171 /1193ه .ق) مجدداً آرام ش بر ایرا ن مستول ی شد
و با پایا ن هر ج و مر ج ناش ی از مر گ نادر ،بوشهر و تاری خ آ ن وارد مرحل ة جدید ی شد .برقرار ی ثبا ت
و امنی ت در ایرا ن سب ب گردید تا اروپائیا ن ب ه تجار ت با ایرانیا ن علاقمند شوند .در سا ل 1763م/
1177ه .ق انگلیس یها قرارداد معروف ی با كری مخا ن زند و شی خ نصرخا ن حاك م بوشهر منعقد كردند،
ك ه در واق ع سن گ بنا ی حضور نظام ی انگلستا ن در جنو ب ایرا ن و خلی جفارس بود5.
ویلیام اندرو پرای س Williamandreo Priceسرپرست كل اتباع مقیم خلی جفارس ،شخص ی ب ه
نام بنجامین جروی س Bengumin Jervisرا به عنوان نماینده مقیم كمپانی هندشرقی East India
Companyدر بوشهر منصو ب نمود و از این زمان بندر بوشهر از لحاظ تجاری و سیاسی برای
انگلستان اهمی ت ویژه‌ا ی پیدا كرد6.
فعالی ت نمایندگی تجاری انگلیس در بوشهر ب ه دلیل بروز اختلا ف بی ن كری مخا ن زند و شركت
.1فلور ،ویلم ،حكوم ت نادرشاه ،ترجمة ابوالقاسم سری ،انتشارات توس ،تهران ،چاپ اول ،1367 ،ص .153
.2سایكس ،سر پرسی ،تاریخ ایران ،ترجمه فخرداعی گیلانی ،دنیای كتاب ،تهران ،چاپ دوم ،1363،ص .394
.3استفا ن رای ،گرمو ن ،چال ش برای قدر ت و ثروت در جنوب ایران ،ترجمه حس ن زنگنه ،مؤسسه نشر
همسایه ،چا پ او ل ،قم ،1378 ،ص .49
.4نور یزادة بوشهری ،اسماعیل ،سرزمی ن كنونی ایرا ن و خلیج‌فارس ،چاپخانه روزنامة امید ،تهران ،چا پ اول،
،1325ص .45
.5امی ن،عبدالامیر،مناف عانگلیسیهادرخلی جفارس،ترجم ةمیرسعیدقاض ی،انتشارا تزری ن،چا پاو ل،1367،ص.90
.6رابینو ،لویی ،دیپلما تها و نمایندگان کنسول‌های ایران و انگلیس ،ترجمه‌ی میرزاصالح غلامحسین ،نشر
تاریخ ایران ،تهران ،چاپ اول ،1363 ،ص. 45
31
