Page 37 - دستاوردهای علمی جهان ایران‌شناسی - شماره 3
P. 37
ادبیات درس م یداد .او در همین اوان داروخانه‌ای نیز در تبریز تاسیس کرد و سه سال بعد به‌همراه
سایر همفکرانش مجله پرمحتوای گنجینه فنون را پایه‌گذاری کردند .تربیت در این مجله بخشی
تحت عنوان کتاب هنرآموز را به‌عهده داشت که در هر شماره و در ماه دو بار چاپ می‌شد .پس
از تعطیلی مجله در سال ۱۲۸۶شمسی به قفقاز ،استامبول و مصر سفر کرد .پس از چند ماه اقامت
در قاهره به بیروت و دمشق رفت و از راه استامبول و قفقاز دوباره به تبریز بازگشت و ازدواج
کرد که صاحب دو پسر (اردشیر و بهمن) و دو دختر (فرنگیس و ایران) شد.
تربیت در جریان انقلاب مشروطیت در تبریز فعالانه شرکت داشت .در همین دوران بود که
با روشنفکران و آزادیخواهان دیگر هسته اولیه آزادیخواهان را که بنیادش در باکو گذاشته شده
بود ،در تبریز تشکیل دادند.
پس از امضای فرمان مشروطیت و در طول دوره مجلس اول ،یک بار به تهران سفر کرد .با
به‌توپ بسته شدن مجلس توسط محمد علی شاه در سال ۱۲۸۷ش و حمله قوای نظامی به تبریز،
با لباس مبدل از راه باکو به وین و پاریس رسید .بعدها به کمبریج لندن رفت و چند ماه مهمان
پروفسور ادوارد براون ،شرق‌شناس و ادبیات شناس انگلیسی بود و در کتابخانه دانشکده کمبریج
به کار مشغول شد.
در اواخر پاییز ۱۲۸۷شمسی ( ۱۹۰۸میلادی) از انگلستان به استانبول رفت و در انجمن
سعادت همراه با شخصیت‌هایی مانند معاضدالسلطنه ،دهخدا و دول تآبادی به همکاری و فعالیت
انقلابی پرداخت .پس از فتح رشت توسط مجاهدین به آنجا سفر کرد و از سوی انقلابیون
به‌همراهی دکتر اسماعیل مرزبان مامور فعالیت در اروپا شد.
پس از فتح تهران در سال ۱۲۸۸ش .از سوی مردم تبریز به نمایندگی دوره دوم مجلس
شورای ملی انتخاب شد و با خانواده به تهران رفت و تا سال ۱۲۹۰به مدت ۲سال نماینده مجلس
شورای ملی بود.
او مدت پنج سال ( ۱۳۰۰تا )۱۳۰۴رئیس فرهنگ آذربایجان بود .در این دوره موفق به انجام
خدمات بزرگی گردید .در مدتی کوتاه دبستان‌ها و دبیرستان‌های زیادی تاسیس کرد .احداث
اولین دبیرستان‌های دخترانه تبریز به نام او ثبت شده است .همچنین یک کتابخانه و قرائتخانه
عمومی دائر کرد که در آن ده‌ها هزار جلد کتب نفیس و سودمند با همت او در آنجا گردآوردی
35
